Terug naar blog
Leestijd: 5 min

Overgewicht en het effect op chronische ontsteking

Overgewicht en het effect op chronische ontsteking

Introductie

Er zijn verschillende factoren die invloed hebben op onze algemene gezondheid, en ook op het herstel van blessures en pijn. Deze factoren bespreken we vaak tijdens het intakegesprek om een goed beeld te krijgen van de situatie van de patiënt. We vatten deze samen onder het acroniem SNAPSS: Smoking (roken), Nutrition (voeding), Alcohol, Physical Activity (beweging), Stress en Sleep (slaap). In dit artikel wil ik me richten op het onderdeel voeding, en specifiek het effect van overgewicht op ons lichaam.

Hoewel het niet de rol van een kinesist is om als diëtist op te treden, is het wél belangrijk dat we onze patiënten informeren dat overgewicht het herstel, ontstaan of aanhouden van blessures en pijn kan beïnvloeden.

Calorieën, metabolisme en het belang van balans

Ons lichaam heeft energie nodig om te functioneren. Deze energie, uitgedrukt in calorieën, wordt gebruikt voor allerlei essentiële processen. Denk aan je hart dat bloed rondpompt, je hersenen die je lichaam reguleren, en je spijsverteringssysteem dat voedsel verwerkt. Ook je immuunsysteem gebruikt energie om je te beschermen tegen infecties.

Er bestaan veel misverstanden over hoe ons lichaam energie gebruikt, vooral als het gaat om het "metabolisme". Het grootste deel van de energie die we dagelijks verbruiken, gaat naar het in stand houden van basale lichaamsfuncties, zelfs als we een hele dag stilzitten. Dit heet het rustmetabolisme. Naast dit basisverbruik, verbruiken we ook energie door dagelijkse bewegingen zoals wandelen naar de bushalte, naar de wc gaan, de trap opgaan etc. Sport draagt ook bij, maar in vergelijking met het totale energieverbruik is dit vaak maar een klein deel. Zie onderstaande afbeelding.

TEE= Totale energie verbruik, NEAT= alle beweging die niet meetelt als sport

Als je meer calorieën binnenkrijgt dan je lichaam nodig heeft, sla je de overtollige energie op als vet. Eén kilogram vet bevat ongeveer 7000 kcal aan energie. Om af te vallen, moet je meer energie verbruiken dan je binnenkrijgt, zodat je lichaam de opgeslagen vetreserves gaat aanspreken. Dit kan op twee manieren: door meer te bewegen en/of door minder te eten. Helaas blijkt dat sporten alleen vaak niet genoeg is om significant gewicht te verliezen. Een caloriebeperking door aangepaste voeding is effectiever voor vetverlies.

Het proces van afvallen is echter niet simpel. Ons lichaam is zo geëvolueerd dat het energieverlies probeert te voorkomen, omdat dit in de natuur ons overlevingskansen vergrootte. De meest effectieve aanpak is een combinatie van voldoende algemene beweging (stappen halen), krachttraining en een aangepast dieet. Krachttraining helpt niet alleen bij het verliezen van vet, maar is ook essentieel voor het opbouwen van spiermassa, wat weer belangrijk is voor onze algehele gezondheid en vitaliteit.

Het effect van te veel energie op ons immuunsysteem

We leven in een samenleving waarin voeding altijd beschikbaar is en bewegen vaak optioneel. Maar wat doet dit met ons lichaam? Zoals eerder beschreven, slaat ons lichaam overtollige energie op in vet. Een deel van die energie wordt echter ook gebruikt door andere systemen, zoals ons immuunsysteem, en dat kan problemen opleveren.

Ons immuunsysteem reageert op infecties en letsels door ontstekingen te veroorzaken. Dit is een belangrijke en natuurlijke reactie, maar het moet wel gecontroleerd en kortdurend zijn. Chronische ontsteking kan namelijk schade veroorzaken en is een belangrijke factor bij veel ernstige ziekten, zoals hart- en vaatziekten en zelfs kanker. Ook bij chronische pijnklachten, zoals langdurige rugpijn, speelt ontsteking vaak een rol.

Wanneer je lichaam te veel energie binnenkrijgt, kan het immuunsysteem overactief worden en meer ontstekingen veroorzaken dan nodig is. Dit vergroot het risico op chronische ontstekingen en de daarbij horende gezondheidsproblemen.

Daarnaast heeft overmatige calorie-inname een negatief effect op ons hormonale systeem. Zo kan er bijvoorbeeld een verhoogde productie van het stresshormoon cortisol optreden, wat ons lichaam continu in een 'fight or flight'-stand zet. Dit mechanisme is nuttig in noodsituaties, maar niet als het constant actief is. Het leidt tot een slechtere regulatie van stress en kan bijdragen aan zowel fysieke als mentale gezondheidsproblemen.

In een notendop

Ons lichaam is geëvolueerd om regelmatig te bewegen en een balans te vinden tussen energie-inname en -verbruik. Als we te weinig bewegen, gaat die overtollige energie naar systemen die het niet nodig hebben, zoals het immuunsysteem, wat op de lange termijn gezondheidsproblemen kan veroorzaken. Hoewel sporten geen wondermiddel is voor gewichtsverlies, is het cruciaal voor een gezond lichaam. Beweging helpt ons om interne systemen in balans te houden en voorkomt dat overtollige energie schadelijke processen in gang zet.

Gewichtsverlies vermindert chronische ontstekingen, verlaagt stress en verbetert de algemene gezondheid. Het kan zelfs een positief effect hebben op je mentale welzijn, en zorgt ervoor dat je langer en gezonder leeft.

Vind je dit interessant? Bekijk dan zeker de onderstaande video, die al deze informatie op een duidelijke manier uitlegt en tevens de inspiratiebron voor deze blogpost was.

https://www.youtube.com/watch?v=vSSkDos2hzo&t=13s

Geschreven door Tim Willems

27/09/24

Bronnen

video van kurzgezagt: https://www.youtube.com/watch?v=vSSkDos2hzo&t=13s

afbeelding: https://pescience.com/blogs/articles/what-is-neat-non-exercise-activity-thermogenesis-explained

Osilla EV, Safadi AO, Sharma S. Calories. [Updated 2022 Sep 12]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499909/

Kumar Patel A, Rajput SPS. Thermodynamic life cycle assessment of humans with considering food habits and energy intake. Saudi J Biol Sci. 2021 Jan;28(1):531-540. doi: 10.1016/j.sjbs.2020.10.038. Epub 2020 Oct 28. PMID: 33424336; PMCID: PMC7785455.

Soliman AM, Barreda DR. Acute Inflammation in Tissue Healing. International Journal of Molecular Sciences. 2023; 24(1):641. https://doi.org/10.3390/ijms24010641

Pahwa R, Goyal A, Jialal I. Chronic Inflammation. [Updated 2023 Aug 7]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK493173/

Thau L, Gandhi J, Sharma S. Physiology, Cortisol. [Updated 2023 Aug 28]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK538239/

Furman, D., Campisi, J., Verdin, E. et al. Chronic inflammation in the etiology of disease across the life span. Nat Med 25, 1822–1832 (2019). https://doi.org/10.1038/s41591-019-0675-0

Pontzer H. Energy Constraint as a Novel Mechanism Linking Exercise and Health. Physiology (Bethesda). 2018 Nov 1;33(6):384-393. doi: 10.1152/physiol.00027.2018. PMID: 30303776.

Ranabir S, Reetu K. Stress and hormones. Indian J Endocrinol Metab. 2011 Jan;15(1):18-22. doi: 10.4103/2230-8210.77573. PMID: 21584161; PMCID: PMC3079864.

Mariotti A. The effects of chronic stress on health: new insights into the molecular mechanisms of brain-body communication. Future Sci OA. 2015 Nov 1;1(3):FSO23. doi: 10.4155/fso.15.21. PMID: 28031896; PMCID: PMC5137920.

Heb je deze al gelezen?

Pijn laat zich niet makkelijk verklaren. Het is geen zwart-wit verhaal, maar eerder een spectrum met veel nuances. In deze blog verkennen we enkele voorbeelden die kunnen helpen om dit duidelijker te maken.

Pijn begrijpen is niet eenvoudig. Het is geen zwart-wit gegeven, maar eerder een spectrum. Er spelen talloze factoren mee die ons pijnsysteem gevoeliger kunnen maken. Daardoor kan pijn optreden in omstandigheden waarin je dat niet meteen zou verwachten. Het is dus belangrijkom te beseffen dat pijn niet altijd één duidelijke oorzaak heeft en ook niet rechtlijnig samenhangt met weefselschade.

Een bekend voorbeeld: iemand heeft intense rugpijn ,maar op de MRI-scan is er niets concreet te zien. Dat toont aan dat er niet altijd een directe relatie is tussen wat we op een scan zien en de pijn die iemand voelt. Analogieën helpen om dit abstracte gegeven concreter te maken.

 

1. Glas met water (zie vorige post)

Dit hebben we eerder uitgebreid besproken: een glas dat stilaan volloopt en uiteindelijk kan overlopen wanneer de belasting groter wordt dan de belastbaarheid.

Lees het hele verhaal op onze blog:https://www.kine-tim.be/blog/belasting-en-belastbaarheid

Overflowing cup model

2. Droog bos

Hoe meer risicofactoren aanwezig zijn, hoe “droger” het bos wordt. In een uitgedroogd bos is nog maar een kleine vonk nodig om een grote brand te veroorzaken.

  • Het uitdrogen van het bos: dit staat voor risicofactoren die ons gevoeliger maken voor pijn. Dat kan gaan om psychologische, sociale of levensstijlfactoren. Het is zelden één factor alleen, maar meestal een combinatie. Dit sluit aan bij het bio-psycho-sociaal model van pijn.
  • De vonk: dit zijn de triggers die pijn in gang zetten, zoals een beweging, een tilmoment of zelfs zonder duidelijke aanleiding.
  • Onderhoudende factoren: dit zijn de omstandigheden die ervoor zorgen dat de pijn blijft branden of steeds opnieuw oplaait. Het lichaam bevindt zich dan in een toestand van verhoogde gevoeligheid of ontstekingsbereidheid, waardoor kleine prikkels al een grote pijnreactie kunnen uitlokken.
  • De nuance: in een vochtig, groen bos veroorzaken dezelfde vonken géén brand. Zo zijn er ook veel mensen die zware dingen tillen zonder pijn te krijgen. Het gaat dus om de context waarin het lichaam zich bevindt.
  • Praktisch voorbeeld: iemand heeft wekenlang slecht geslapen en veel stress gehad. Tijdens het werken in de tuin ontstaat er rugpijn, terwijl dat normaal nooit gebeurt. Een scan toont niets bijzonders. Dat betekent niet dat de pijn "tussen de oren" zit, maar dat het zich afspeelt in fysiologische systemen zoals het immuunsysteem en het zenuwstelsel, die niet zichtbaar zijn op beeldvorming.

Factoren die het bos droger maken: ongezonde levensstijl (roken, alcohol, overgewicht, te weinig bewegen), slechte slaap, aanhoudende stress, metabole problemen (bv. diabetes of prediabetes), of negatieve psychologische factoren.

Spark in the forest

 

3. Aandelengrafiek

Wanneer pijn hevig is, verliezen we gemakkelijk het overzicht en voelen we ons opgeslorpt door het moment. Dat is vergelijkbaar meteen aandelengrafiek:

  • Korte termijn: net als beurskoersen kan pijn van dag tot dag of zelfs uur tot uur sterk schommelen. Dit kan ontmoedigend zijn.
  • Lange termijn: wie uitzoomt ziet vaak dat er ondanks de pieken en dalen een geleidelijke verbetering kan zijn. Het is dus zinvol om naar maanden te kijken in plaats van naar uren of dagen.
  • Lessen trekken: net zoals beleggers leren uit vorige cycli, kunnen we ook leren uit eerdere pijnperiodes. Wat werkte er toen? Welke omstandigheden hielpen of hinderden herstel?

👉 Deze metafoor helpt mensen het vertrouwen te houden dat pijn niet altijd permanent of uitzichtloos is. Fluctuaties horen erbij, maar de trend kan alsnog positief zijn.

Variabiliteit van pijn: Korte vs. lange termijn

4. Thermostaat / Alarm-model

Ons pijnsysteem lijkt op een thermostaat of rookmelder.

  • Thermostaat: wanneer de temperatuur te hoog wordt, slaat het alarm aan. Maar soms staat het té gevoelig ingesteld, waardoor hij al aanspringt bij een milde     warmte. Zo kan ons pijnsysteem prikkels overdrijven.
  • Alarm / rookmelder: een rookmelder is nuttig, want hij waarschuwt voor gevaar. Alleen gaat hij soms ook af bij stoom uit de douche of een aangebrande toast. Hetzelfde gebeurt bij pijn: het signaal is echt, maar het betekent niet altijd dat er sprake is van weefselschade.
  • Praktisch gevolg: leren begrijpen dat pijn een beschermingssignaal is, maar niet altijd een correcte weergave van schade. Dit inzicht maakt het gemakkelijker om weer met vertrouwen te bewegen.
Thermostaat bereikt zijn grens.

 5. De kunst van loslaten

Stel je voor dat je een flesje water van een halve liter in je hand houdt. In het begin voelt dat helemaal niet zwaar aan. Een paar minuten lukt moeiteloos. Maar wat gebeurt er als je datzelfde flesje een uur, of zelfs een hele dag blijft vasthouden? Dan beginnen je spieren pijn te doen, je arm gaat verzuren, en op den duur wordt het ondraaglijk.

Met stress gaat het net zo. Een beetje spanning kan ons zelfs alert en gefocust houden. Maar als we die stress te lang vasthouden, zonder pauze, begint ons lichaam te protesteren. De kunst is niet om nooit stress te hebben, maar wel om op tijd het flesje even neer te zetten — rust te nemen, ademruimte te creëren, en ons systeem te ontlasten.

Hoe lang kan jij het vasthouden?

6. De pijnschaal, hoeveel pijn is ok?

Het is normaal dat je met pijn naar de therapie komt, en ook dat je tijdens of zelfs na de behandeling nog pijn kunt verwachten. Dat hoort bij het herstelproces. We gebruiken daarbij de VAS-pijnschaal (0 = geen pijn, 10 = ondraaglijk) als richtlijn. Pijn tot maximaal 5 op 10 is toegelaten: duidelijk aanwezig, maar nog net niet intens. Belangrijk is dat de pijn draagbaar blijft en dat je ze altijd communiceert, zodat we samen de juiste balans kunnen vinden. Ook de duur van de pijn speelt mee – pijn die snel zakt is meestal oké, terwijl pijn die lang blijft aanhouden extra aandacht verdient.

0-5 is ok.

Conclusie

Door je pijn in de juiste context te plaatsen, vergroot je de kans om er beter mee om te gaan. Het is geen kwestie van onmiddellijke verandering, maar van een geleidelijk proces. Op lange termijn is dit de beste bescherming tegen terugkerende of chronische pijn.

Onze overtuigingen sturen ons gedrag, en dat gedrag beïnvloedt rechtstreeks onze fysiologie en gezondheid.

Tot slot


Pijn kan ingewikkeld lijken, maar het is belangrijk te onthouden dat je lichaam veerkrachtig is en kan veranderen. Door kleine stappen te zetten – beter slapen, stress verminderen, regelmatig bewegen en een gezonde levensstijl nastreven – kan je je “bos groener” maken, je “batterij opladen” en je pijnsysteem weer wat kalmeren. Het vraagt tijd en geduld, maar elke stap in de goede richting helpt je om sterker en vrijer te bewegen.

Geschreven door Tim Willems, oktober 2025.

Beelden gegenereerd met behulp van AI.

Lees post
Zijn er manieren om sneller te herstellen van pijn of een blessure?

Wanneer je last hebt van pijn of een blessure wil je natuurlijk zo snel mogelijk herstellen. Zijn er manieren om dit proces te versnellen? Om die vraag te beantwoorden, kijken we eerst naar factoren die het herstel net vertragen.

 

1. Stress

Veel mensen denken dat stress “tussen de oren” zit, maar stress heeft een duidelijk fysiologisch effect. Zo werd in een studie aangetoond dat stress wondgenezing tot 40% kan vertragen. Stress ontregelt het immuunsysteem, verhoogt ontstekingsmarkers, komen stresshormonen zoals cortisol vrij en bemoeilijkt lokaal weefselherstel.

 

2. Roken

Roken schaadt werkelijk alle systemen van ons lichaam. Het versnelt veroudering van alle weefsels en vertraagt de genezing van wonden en botbreuken. In een studie van Chang en collega’s zag men dat het botherstel na een breuk tot 60% vertraagde bij blootstelling aan sigarettenrook. Nicotine draagt via vasoconstrictie (vernauwen van bloedvaten) bij, maar is niet de belangrijkste boosdoener: vooral de combinatie van koolmonoxide, cyanide en andere toxines belemmert zuurstoftransport, doorbloeding en celherstel.

 

3. Alcohol

Regelmatig alcoholgebruik is ongunstig voor herstel. Het verhoogt het risico op infecties en vertraagt de genezing van botten en weefsels. Alcohol verstoort het immuunsysteem en verhoogt ontstekingsreacties, waardoor het lichaam minder efficiënt kan herstellen. Daarnaast verlaagt alcohol bij mannen de testosteronspiegel, wat herstelprocessen verder kan vertragen. Onderzoek toont aan dat deze effecten vooral duidelijk zijn bij meer dan 7 eenheden per week. Zelfs matig drinken kan de kwaliteit van herstel beïnvloeden, waardoor het verstandig is het gebruik te beperken, zeker tijdens periodes van blessureherstel of intensieve training.

 

4. Slaaptekort

Slapen vormt de basis voor herstel van lichaam en geest. Tijdens de slaap vinden cruciale herstelprocessen plaats: spieren groeien, weefsels herstellen, ontstekingen worden gereguleerd en het immuunsysteem wordt versterkt. Topsporters begrijpen dit goed en plannen vaak extra dutjes in om optimaal te herstellen. Onderzoek toont aan dat slaaptekort de wondgenezing significant kan vertragen en de spierherstelprocessen verstoort. Bovendien kan onvoldoende slaap leiden tot hormonale verstoringen, zoals een daling van groeihormoon en testosteron, die beide belangrijk zijn voor weefselopbouw en herstel. Sommige mensen hebben bovendien slaapapneu zonder dit te beseffen, wat zorgt voor een onderbroken slaapcyclus, slechter herstel en een verhoogde kans op klachten en blessures. Voldoende kwalitatieve slaap is daarom essentieel, niet alleen voor sportprestaties, maar voor het herstel van het hele lichaam.

 

5. Voeding

Eenzijdige of slechte voedingsgewoonten vertragen het herstel. Tekorten aan macro- of micronutriënten ondermijnen wondheling.

  • Eiwitten en aminozuren stimuleren bindweefsel aanmaak en immuunfunctie.
  • Omega-3 vetzuren ondersteunen herstel en verminderen ontsteking.
  • Vitaminen A, B, C en zink bevorderen de verschillende fasen van wondgenezing.
  • Polyfenolen hebben ontstekingsremmende effecten.
  • Vezels ondersteunen een gezonde spijsvertering, reguleren ontstekingen en bevorderen zo indirect het herstel van weefsels in het lichaam.

Ondervoeding verhoogt de kans op complicaties, terwijl gerichte voedingsondersteuning het risico op infecties verlaagt en de ziekenhuisopname kan inkorten.

Chronische slechte voeding kan leiden tot aandoeningen zoals diabetes type 2, waarvan bekend is dat het wondherstel significant vertraagt.

 

6. Lichaamsbeweging

Beweging is cruciaal voor herstel, maar zowel te weinig als te veel kan schadelijk zijn.

  • Te weinig beweging leidt tot stijfheid, spierafbraak en verminderde doorbloeding.
  • Te intensieve of te vroege belasting kan net extra schade veroorzaken en het herstel vertragen.

Studies tonen aan dat gecontroleerde, vroege mobilisatie vaak leidt tot sneller herstel van functie en minder complicaties na bijvoorbeeld een peesletsel of operatie.

 

Wat hebben deze factoren gemeen?

Ze ontregelen de herstelcapaciteit van ons lichaam door negatieve invloed op het zenuwstelsel, immuunsysteem, cardiovasculair systeem, hormonen en lokaal weefsel. Vaak versterken deze gewoontes elkaar: alcohol, roken en stress leiden tot slechtere slaap, en slechte slaap stimuleert op zijn beurt stress en ongezonde keuzes. Al deze factoren kunnen een negatieve spiraal creëren die bijdraagt aan het ontstaan of in standhouden van pijn.

 

Wat kan je zelf doen om het herstel te versnellen?

Kort gezegd: vermijd de zaken die vertragen, en investeer in een gezonde levensstijl.

  • Stressmanagement: Werk actief aan ontspanning door dit bewust in te plannen, bijvoorbeeld via ademhalingsoefeningen, meditatie, beweging, sport of je favoriete hobby’s."
  • Stoppen met roken: gebruik hulpmiddelen en zoek begeleiding waar nodig.
  • Beperk alcohol: idealiter maximaal enkele eenheden per week.
  • Slaap hygiëne: ga op vaste tijdstippen naar bed, zorg voor voldoende uren slaap.
  • Voeding: eet gevarieerd, rijk aan groenten, fruit, eiwitten en essentiële micronutriënten.
  • Beweging: blijf actief, maar doseer belasting. Luister naar je lichaam en volg een gestructureerd oefenprogramma.

 

Conclusie

Herstellen van een blessure of pijn is geen kwestie van geluk, maar van omstandigheden. Je lichaam beschikt over een indrukwekkend zelf herstellend vermogen, maar dat werkt alleen optimaal als je het de juiste bouwstenen en rust geeft. Door stress te verminderen, gezond te eten, goed te slapen, roken en alcohol te beperken en slim te bewegen, geef je jezelf de beste kans op een snel en duurzaam herstel.

Geschreven door Tim Willems, september 2025.

 

Bronnen:

Marucha PT, Kiecolt-Glaser JK, Favagehi M. Mucosal woundhealing is impaired by examination stress. Psychosom Med. 1998May-Jun;60(3):362-5. doi: 10.1097/00006842-199805000-00025. PMID: 9625226.

Chang CJ, Jou IM, Wu TT, Su FC, Tai TW. Cigarette smokeinhalation impairs angiogenesis in early bone healing processes and delaysfracture union. Bone Joint Res. 2020 May 16;9(3):99-107. doi:10.1302/2046-3758.93.BJR-2019-0089.R1. PMID: 32435462; PMCID: PMC7229299.

Jung MK, Callaci JJ, Lauing KL, Otis JS, Radek KA, Jones MK,Kovacs EJ. Alcohol exposure and mechanisms of tissue injury and repair. AlcoholClin Exp Res. 2011 Mar;35(3):392-9. doi: 10.1111/j.1530-0277.2010.01356.x. Epub2010 Nov 30. PMID: 21118273; PMCID: PMC3117956.

Nguyen-Thanh T, Hoang-Thi AP, Anh Thu DT. Investigating theassociation between alcohol intake and male reproductive function: A currentmeta-analysis. Heliyon. 2023 Apr 24;9(5):e15723. doi:10.1016/j.heliyon.2023.e15723. PMID: 37159717; PMCID: PMC10163664.

Mostaghimi L, Obermeyer WH, Ballamudi B, Martinez-GonzalezD, Benca RM. Effects of sleep deprivation on wound healing. Journal of SleepResearch. 2005 Sep;14(3):213-219. DOI: 10.1111/j.1365-2869.2005.00455.x. PMID:16120095.

Bartolo K, Hill EA. The association between obstructivesleep apnoea and wound healing: a systematic review. Sleep & Breathing =Schlaf & Atmung. 2023 Jun;27(3):775-787. DOI: 10.1007/s11325-022-02660-9.PMID: 35900617; PMCID: PMC10227159.

Seth I, Lim B, Cevik J, Gracias D, Chua M, Kenney PS, RozenWM, Cuomo R. Impact of nutrition on skin wound healing and aesthetic outcomes:A comprehensive narrative review. JPRAS Open. 2024 Jan 23;39:291-302. doi:10.1016/j.jpra.2024.01.006. PMID: 38370002; PMCID: PMC10874171.

Baert IA, et al. “Early versus delayed mobilization aftertendon repair: a systematic review.” Clin Rehabil. 2010;24(10):865–872.doi:10.1177/0269215510367530.

Heemskerk JL, et al. “The effect of early mobilization aftersurgery: systematic review.” Phys Ther Rev. 2013;18(5):311–319.

Lees post
Hoeveel je aankan, hangt af van je belastbaarheid — ofwel hoe groot jouw glas is. In dit artikel ontdek je hoe die balans werkt en wat je zelf kan doen om overbelasting te voorkomen.

Inzicht in belasting, belastbaarheid en wat jouw glas doet overlopen.

We hebben het allemaal wel eens gevoeld: dat moment waarop het te veel wordt. Je hebt niets bijzonders gedaan, en toch zit je plots met rugpijn, nek -en hoofdpijn of vermoeidheid die maar niet overgaat. Hoe kan dat?

In de kine sessies leggen we dat vaak uit aan de hand van een eenvoudig, maar krachtig beeld: een glas water.

Stel je voor dat je lichaam en geest een glas zijn, en dat alles wat je meemaakt — fysiek, mentaal en sociaal — als water in dat glas terechtkomt. Zolang het glas niet te vol staat, is er niets aan de hand. Maar als het (te lang) te vol raakt of overloopt ontstaan er klachten zoals pijn, vermoeidheid, blessures etc...

In dit artikel bekijken we hoe dat glas zich vult, wat de grootte ervan bepaalt, en hoe je beter leert omgaan met wat erin zit. Want inzicht in je belasting en belastbaarheid is de eerste stap naar een gezonder evenwicht.

Het glas als metafoor biedt een heldere kijk op de balans tussen belasting en herstel.

De Metafoor van het Glas

Wat Bepaalt de Grootte van je Glas?

De grootte van je glas, oftewel je belastbaarheid, wordt beïnvloed door:

  • Genetische factoren: Je aangeboren fysieke en mentale veerkracht.
  • Levensstijl: Regelmatige lichaamsbeweging, gezonde voeding en voldoende slaap versterken je draagkracht.
  • Mentale veerkracht: Het vermogen om met stress om te gaan en positieve coping strategieën toe te passen.
  • Sociale ondersteuning: Een sterk sociaal netwerk kan je draagkracht vergroten.

Je belastbaarheid — oftewel de grootte van je glas — is niet iets vaststaand. Het wordt bepaald door een samenspel van bovenstaande factoren die je lichaam, geest en omgeving beïnvloeden, en is daardoor trainbaar.

Biologisch gezien speelt bijvoorbeeld je genetische aanleg mee, maar ook hoe goed je voor je lichaam hebt gezorgd door de jaren heen: voeding, beweging, slaap en het vermijden van schadelijke invloeden, bv. roken en alcohol, hebben allemaal impact.

Psychologisch kunnen veerkracht, stresshantering en mentale gezondheid je glas groter of kleiner maken. En sociaal gezien hebben je relaties, werkdruk en steunnetwerk eveneens invloed.

Het mooie is dat je, door bewuste keuzes te maken en te investeren in een gezonde levensstijl — met aandacht voor lichamelijke, mentale én sociale gezondheid — je glas kan vergroten. Dat geeft je meer ruimte om met de dagelijkse uitdagingen om te gaan zonder dat het glas overloopt. Dat is natuurlijk geen gemakkelijke opdracht, maar het begrijpen van dit concept kan wel helpen om inzicht te krijgen en zo de eerste stap naar verandering te zetten.

Wat Vult het Glas? De Belasting

Wat in je glas terechtkomt — met andere woorden, wat jou belast — is veel meer dan alleen fysieke belasting of sportieve inspanning. Het is een samenspel van biologische, psychologische en sociale factoren die elkaar voortdurend beïnvloeden:

  • Biologische belasting: zoals (micro)trauma, ziekte, hormonale veranderingen, slaaptekort of voedingstekorten.
  • Psychologische belasting: zoals stress, angst, perfectionisme, negatieve gedachten of een laag gevoel van controle.
  • Sociale belasting: werkdruk, familiale verantwoordelijkheden, financiële stress, eenzaamheid of het ontbreken van steun.
Stressoren komen als waterdruppels het glas binnen, maar het water kan ook zakken door een opening vanonder in het glas door in te zetten op herstel— balans is de sleutel.

Wat dit zo complex maakt, is dat deze factoren elkaar niet losstaand beïnvloeden. Zoals Cholewicki en collega's (2019) beschrijven, ontstaat pijn en stress niet lineair, maar binnen een dynamisch, bio-psycho-sociaal netwerk waarin factoren elkaar versterken. Een negatieve gedachte kan je slaap beïnvloeden, slaaptekort verstoort je herstel, en een verminderde belastbaarheid maakt je gevoeliger voor stress of pijn.

Daarom zien we in de praktijk vaak mensen met klachten waarvoor geen duidelijke "trigger" aan te wijzen is. Hun glas is niet ineens, maar beetje bij beetje gevuld — door een opeenstapeling van prikkels. Omdat dat proces traag verloopt, merken we het vaak niet. We raken gewend aan leven met het water voortdurend aan de rand van het glas.

Het doet denken aan de bekende metafoor van de kikker in een pot water die langzaam wordt opgewarmd: zolang de temperatuur geleidelijk stijgt, blijft de kikker zitten, zich niet bewust van het gevaar. Zo ook beseffen wij vaak pas dat het te veel is, wanneer het glas daadwerkelijk overloopt.

Wanneer het waterpeil langdurig te hoog blijft, gebeurt er iets anders: je systeem blijft in een staat van verhoogde alertheid. Fysiologisch betekent dat een continu actieve stressrespons — het lichaam staat in paraatheid, wat op termijn de herstelcapaciteit aantast. Je begint de dag al met een bijna vol glas, waardoor je gevoeliger wordt voor kleine prikkels die het glas meteen doen overstromen.

Zo ontstaat een neerwaartse spiraal: omdat je niet goed kan herstellen, neemt je belastbaarheid af. En hoe kleiner je draagkracht, hoe sneller je overspoeld raakt. De sleutel ligt dan niet enkel in minder belasting, maar ook in het versterken van de omstandigheden waarin herstel mogelijk wordt.

De interactie tussen stressoren is complex en zelfversterkend. Eenvoudige oorzaak-gevolg verklaringen schieten vaak tekort in het verklaren van chronische pijn — gebaseerd op Cholewicki et al., 2019(PMID 31092123)
De complexiteit van pijn, Cholewicki et al. 2019

Wat helpt om je glas te legen of te versterken?

Uit deze metafoor vloeien twee strategieën voort: je kunt ofwel je belastbaarheid vergroten (het glas groter maken), of je belasting verminderen (het waterpeil doen zakken). Concreet betekent dit dat je werkt aan een steviger, ruimer glas én leert om het waterpeil geregeld te verlagen. Dat vraagt aandacht voor verschillende domeinen van je leven. Enkele concrete voorbeelden:

  • Slaap voldoende én regelmatig: Herstel begint met slaap. Maar het gaat niet alleen over het aantal uren:  ook je bioritme speelt een grote rol. Probeer zoveel mogelijk op een vast uur te gaan slapen en op te staan, ook in het weekend. Na verloop herkent en beloont je lichaam die regelmaat.
  • Beweeg voldoende: Beweging is één van de krachtigste manieren om spanning af te voeren en je systeem veerkrachtiger te maken. Geen nood aan intensieve sporten: regelmatig stappen is al een uitstekende basis. Lees ook ons blogbericht:👉 Hoeveel stappen per dag?
  • Eet voedzaam en gebalanceerd: Gezonde voeding ondersteunt je herstel én je immuunsysteem. Wist je dat overgewicht kan leiden tot laaggradige ontsteking, die je pijndrempel verlaagt? Meer daarover lees je hier: 👉 Overgewicht en laaggradige inflammatie
  • Wees bewust van alcohol, nicotine, caffeïne en andere middelen: Middelen zoals alcohol, nicotine en caffeïne lijken soms een tijdelijke ontspanning te bieden, maar kunnen je herstel verstoren. Ze kunnen je slaapkwaliteit verminderen, je stressniveau verhogen en zo het waterpeil in je glas doen stijgen. Probeer bewust om te gaan met deze middelen en zoek waar mogelijk gezondere alternatieven om je balans te bewaren.
  • Zorg voor sociale verbinding: De rol van sociale contacten in pijn en herstel wordt vaak onderschat. Eenzaamheid is een belangrijke stressor en vergroot de kans op chronische pijn. Helaas is het niet altijd eenvoudig om verbinding te vinden of te versterken, maar het is wél belangrijk om er aandacht aan te geven — klein beginnen is beter dan blijven wachten.
  • Geef jezelf rust en betekenisvolle ontspanning: Herstel is niet gelijk aan ‘niks doen’, maar aan de juiste vorm van rust. Dat kan stilte zijn, natuur, een boek lezen of muziek luisteren. Activiteiten die veiligheid en plezier oproepen, geven ruimte aan herstel.
  • Zoek professionele hulp: Bij aanhoudende klachten kan begeleiding door een kinesitherapeut, psycholoog of andere zorgverlener helpen.

Een laatste gedachte: Neem de leiding in je gezondheid

Als je klachten hebt die maar niet weggaan of steeds terugkeren, kan het waardevol zijn om eens op papier te zetten wat voor jou persoonlijk de triggers zijn die ervoor zorgen dat het water in jouw glas te hoog komt te staan — of waarom het sneller vult dan het leegloopt.

Het is niet makkelijk om goed in te schatten hoe hoog jouw water staat of hoelang je eigenlijk al aan het ‘vechten’ bent tegen het overlopen. Toch is het belangrijk om stap voor stap te werken aan het vergroten van je glas — door een gezonde en realistische levensstijl die bij jou past. Daarnaast helpt het ook om het water regelmatig te laten zakken, door voldoende (actieve) rust, beweging en ontspanning in te bouwen.

Door aandacht te blijven geven aan zowel je lichaam, je gedachten als je omgeving, neem je zelf het stuur in handen om klachten te voorkomen of te verminderen. Zo geef je jezelf de beste kans om sterker, veerkrachtiger en gezonder te leven.

 Geschreven door Tim Willems, Juni 2025

📚 Bronnen

Lehman, G. (2017). Pain Guidebook. Verkregen van https://www.greglehman.ca/pain-science-workbooks

Moseley, G.L., & Butler, D.S. (2015). The Explain PainHandbook: Protectometer. Noigroup.

Cholewicki J, Breen A, Popovich JM Jr, Reeves NP, SahrmannSA, van Dillen LR, Vleeming A, Hodges PW. Can Biomechanics Research Lead toMore Effective Treatment of Low Back Pain? A Point-Counterpoint Debate. JOrthop Sports Phys Ther. 2019 Jun;49(6):425-436. doi: 10.2519/jospt.2019.8825.Epub 2019 May 15. PMID: 31092123; PMCID: PMC7394249.

Beelden gegenereerd met behulp van AI.

Lees post

Maak een afspraak en begin vandaag met jouw herstel

Via onderstaande knop kan je gemakkelijk een afspraak maken. Kies een datum, uur en zorgverlener en vul uw gegevens in. U kan ons ook mailen of bellen op 0485/26 43 15