Terug naar blog
Leestijd: 5 min

Overgewicht en het effect op chronische ontsteking

Introductie

Er zijn verschillende factoren die invloed hebben op onze algemene gezondheid, en ook op het herstel van blessures en pijn. Deze factoren bespreken we vaak tijdens het intakegesprek om een goed beeld te krijgen van de situatie van de patiënt. We vatten deze samen onder het acroniem SNAPSS: Smoking (roken), Nutrition (voeding), Alcohol, Physical Activity (beweging), Stress en Sleep (slaap). In dit artikel wil ik me richten op het onderdeel voeding, en specifiek het effect van overgewicht op ons lichaam.

Hoewel het niet de rol van een kinesist is om als diëtist op te treden, is het wél belangrijk dat we onze patiënten informeren dat overgewicht het herstel, ontstaan of aanhouden van blessures en pijn kan beïnvloeden.

Calorieën, metabolisme en het belang van balans

Ons lichaam heeft energie nodig om te functioneren. Deze energie, uitgedrukt in calorieën, wordt gebruikt voor allerlei essentiële processen. Denk aan je hart dat bloed rondpompt, je hersenen die je lichaam reguleren, en je spijsverteringssysteem dat voedsel verwerkt. Ook je immuunsysteem gebruikt energie om je te beschermen tegen infecties.

Er bestaan veel misverstanden over hoe ons lichaam energie gebruikt, vooral als het gaat om het "metabolisme". Het grootste deel van de energie die we dagelijks verbruiken, gaat naar het in stand houden van basale lichaamsfuncties, zelfs als we een hele dag stilzitten. Dit heet het rustmetabolisme. Naast dit basisverbruik, verbruiken we ook energie door dagelijkse bewegingen zoals wandelen naar de bushalte, naar de wc gaan, de trap opgaan etc. Sport draagt ook bij, maar in vergelijking met het totale energieverbruik is dit vaak maar een klein deel. Zie onderstaande afbeelding.

TEE= Totale energie verbruik, NEAT= alle beweging die niet meetelt als sport

Als je meer calorieën binnenkrijgt dan je lichaam nodig heeft, sla je de overtollige energie op als vet. Eén kilogram vet bevat ongeveer 7000 kcal aan energie. Om af te vallen, moet je meer energie verbruiken dan je binnenkrijgt, zodat je lichaam de opgeslagen vetreserves gaat aanspreken. Dit kan op twee manieren: door meer te bewegen en/of door minder te eten. Helaas blijkt dat sporten alleen vaak niet genoeg is om significant gewicht te verliezen. Een caloriebeperking door aangepaste voeding is effectiever voor vetverlies.

Het proces van afvallen is echter niet simpel. Ons lichaam is zo geëvolueerd dat het energieverlies probeert te voorkomen, omdat dit in de natuur ons overlevingskansen vergrootte. De meest effectieve aanpak is een combinatie van voldoende algemene beweging (stappen halen), krachttraining en een aangepast dieet. Krachttraining helpt niet alleen bij het verliezen van vet, maar is ook essentieel voor het opbouwen van spiermassa, wat weer belangrijk is voor onze algehele gezondheid en vitaliteit.

Het effect van te veel energie op ons immuunsysteem

We leven in een samenleving waarin voeding altijd beschikbaar is en bewegen vaak optioneel. Maar wat doet dit met ons lichaam? Zoals eerder beschreven, slaat ons lichaam overtollige energie op in vet. Een deel van die energie wordt echter ook gebruikt door andere systemen, zoals ons immuunsysteem, en dat kan problemen opleveren.

Ons immuunsysteem reageert op infecties en letsels door ontstekingen te veroorzaken. Dit is een belangrijke en natuurlijke reactie, maar het moet wel gecontroleerd en kortdurend zijn. Chronische ontsteking kan namelijk schade veroorzaken en is een belangrijke factor bij veel ernstige ziekten, zoals hart- en vaatziekten en zelfs kanker. Ook bij chronische pijnklachten, zoals langdurige rugpijn, speelt ontsteking vaak een rol.

Wanneer je lichaam te veel energie binnenkrijgt, kan het immuunsysteem overactief worden en meer ontstekingen veroorzaken dan nodig is. Dit vergroot het risico op chronische ontstekingen en de daarbij horende gezondheidsproblemen.

Daarnaast heeft overmatige calorie-inname een negatief effect op ons hormonale systeem. Zo kan er bijvoorbeeld een verhoogde productie van het stresshormoon cortisol optreden, wat ons lichaam continu in een 'fight or flight'-stand zet. Dit mechanisme is nuttig in noodsituaties, maar niet als het constant actief is. Het leidt tot een slechtere regulatie van stress en kan bijdragen aan zowel fysieke als mentale gezondheidsproblemen.

In een notendop

Ons lichaam is geëvolueerd om regelmatig te bewegen en een balans te vinden tussen energie-inname en -verbruik. Als we te weinig bewegen, gaat die overtollige energie naar systemen die het niet nodig hebben, zoals het immuunsysteem, wat op de lange termijn gezondheidsproblemen kan veroorzaken. Hoewel sporten geen wondermiddel is voor gewichtsverlies, is het cruciaal voor een gezond lichaam. Beweging helpt ons om interne systemen in balans te houden en voorkomt dat overtollige energie schadelijke processen in gang zet.

Gewichtsverlies vermindert chronische ontstekingen, verlaagt stress en verbetert de algemene gezondheid. Het kan zelfs een positief effect hebben op je mentale welzijn, en zorgt ervoor dat je langer en gezonder leeft.

Vind je dit interessant? Bekijk dan zeker de onderstaande video, die al deze informatie op een duidelijke manier uitlegt en tevens de inspiratiebron voor deze blogpost was.

https://www.youtube.com/watch?v=vSSkDos2hzo&t=13s

Geschreven door Tim Willems

27/09/24

Bronnen

video van kurzgezagt: https://www.youtube.com/watch?v=vSSkDos2hzo&t=13s

afbeelding: https://pescience.com/blogs/articles/what-is-neat-non-exercise-activity-thermogenesis-explained

Osilla EV, Safadi AO, Sharma S. Calories. [Updated 2022 Sep 12]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499909/

Kumar Patel A, Rajput SPS. Thermodynamic life cycle assessment of humans with considering food habits and energy intake. Saudi J Biol Sci. 2021 Jan;28(1):531-540. doi: 10.1016/j.sjbs.2020.10.038. Epub 2020 Oct 28. PMID: 33424336; PMCID: PMC7785455.

Soliman AM, Barreda DR. Acute Inflammation in Tissue Healing. International Journal of Molecular Sciences. 2023; 24(1):641. https://doi.org/10.3390/ijms24010641

Pahwa R, Goyal A, Jialal I. Chronic Inflammation. [Updated 2023 Aug 7]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK493173/

Thau L, Gandhi J, Sharma S. Physiology, Cortisol. [Updated 2023 Aug 28]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK538239/

Furman, D., Campisi, J., Verdin, E. et al. Chronic inflammation in the etiology of disease across the life span. Nat Med 25, 1822–1832 (2019). https://doi.org/10.1038/s41591-019-0675-0

Pontzer H. Energy Constraint as a Novel Mechanism Linking Exercise and Health. Physiology (Bethesda). 2018 Nov 1;33(6):384-393. doi: 10.1152/physiol.00027.2018. PMID: 30303776.

Ranabir S, Reetu K. Stress and hormones. Indian J Endocrinol Metab. 2011 Jan;15(1):18-22. doi: 10.4103/2230-8210.77573. PMID: 21584161; PMCID: PMC3079864.

Mariotti A. The effects of chronic stress on health: new insights into the molecular mechanisms of brain-body communication. Future Sci OA. 2015 Nov 1;1(3):FSO23. doi: 10.4155/fso.15.21. PMID: 28031896; PMCID: PMC5137920.